مشهدتئاتر

روزنامه خراسان- محمد صادق غفوریان-  پس از آن که سه سال قبل کتاب «۱۰۰ سال سينما در مشهد» به بازار آمد، اينک اثري ديگر از اهالي هنر مشهد منتشر شد که ما را بيش از گذشته با فرهنگ و هنر اين شهر آشنا مي کند. کتاب ۱۰۰ سال تئاتر مشهد نوشته حميدرضا سهيلي چند روز قبل در حاشيه برگزاري نمايشگاه کتاب مشهد رونمايي شد. در مقدمه اين کتاب که نشر سنبله آن را منتشر کرده، دکتر محمدعلي لطفي، داوود کيانيان و رضا صابري مطالبي را درباره اين مجموعه و تاريخ تئاتر مشهد نگاشته اند. به بهانه انتشار اين کتاب دقايقي را با حميدرضا سهيلي که از قديمي هاي تئاتر مشهد است به گفت وگو نشستم که اينک از نظر مي گذرد.

چه شد که تصميم گرفتيد تاريخ تئاتر در مشهد را جمع آوري و تدوين کنيد؟

من در حدود ۴۰ سالي که در هنر و تئاتر مشهد حضور دارم، از نزديک شاهد عشق و تلاش هنرمندان اين عرصه بوده ام و هميشه اين موضوع که اهالي زحمتکش تئاتر، پس از تحمّل آن همه دردسر براي اجرا، پرونده زحمات شان با پايان يک اجرا بسته و براي هميشه به فراموشي سپرده مي شد، رنجم مي داد. از سويي مي ديدم که هنرمندان جوان تئاتر مشهد با پيشينه اين هنر و هنرمندان قديمي شهر آشنايي چنداني ندارند، پس بر آن شدم که فرهنگ تئاتر مشهد را جمع آوري کنم تا هم سند و مرجعي از تاريخ تئاتر شهرم باشد و هم نسل هاي جديد را با نسل هاي گذشته تئاتر آشنا کند.

جناب آقاي سهيلي جمع آوري يک صد سال تاريخ هنري مثل تئاتر احتمالا کار سختي است، منابع شما در اين زمينه چه بود؟

با بررسي هايي که انجام دادم دريافتم اداره فرهنگ و هنر در قبل از انقلاب، يک کتابچه کوچک به‌نام (سرگذشت نمايش در مشهد- نوشته مرحوم همايوني ) و ۲ کارنامک ويژه نمايش هاي بر صحنه رفته منتشر کرده که خواندن آن اولين جرقه نوشتن را در من زد . علاوه بر کتاب هايي که نام بردم،کتاب سي سال پشت صحنه تئاتر مشهد نوشته ميرخديوي و تحقيق محمدرضا رفايي زوارزاده که در فصلنامه تئاتر به چاپ رسيده بود و همه نوشته هايي را که در روزنامه ها ، کتاب ها و مجلات درباره تئاتر مشهد منتشر شده بود ديدم و رونوشت برداشتم. از آرشيو روزنامه هاي خراسان، آفتاب شرق و قدس استفاده کردم و تقريبا مي توانم بگويم هر مطلبي در هر روزنامه اي درباره تئاتر مشهد نوشته بود خواندم . با بيشتر پيشکسوتان تئاتر مشهد به صورت حضوري گفت وگو داشتم و از وبلاگ هاي اختصاصي تئاتر مشهد نيز استفاده و سعي کردم نکته اي از تئاتر مشهد ناگفته باقي نماند. از همه هنرمندان عکس هاي تئاتري و پوسترها و بروشورهاي نمايش ها را گرفتم و هم اکنون بزرگ ترين آرشيو عکس تئاتر مشهد را جمع آوري کرده ام.

کار نگارش اين کتاب چند سال زمان برد و کتاب در چند جلد تنظيم شده است؟

کار تحقيق و تهيه  اين مجموعه حدود ۱۰ سال طول کشيد و اکنون موفق شده ام جلد اول از مجموعه ۵ جلدي اين تحقيق را به  چاپ برسانم. اين کتاب علاوه بر مروري بر پيدايش تئاتر در ايران و خراسان، چگونگي شکل گيري تئاتر در مشهد در سال 1290 و نقش آدم ها،گروه ها و سالن هاي نمايشي در طول فعاليت تئاتري در مشهد را تا سال 1391 يعني صد سالگي تئاتر مشهد شامل مي شود.

بد نيست ما هم با مشکلاتي که در مسير پيش رو داشتيد آشنا شويم در اين باره بگوييد.

بيشتر مشکلات من بعد از اتمام تحقيق و اقدام براي چاپ کتاب بود. با اين که نوشتن تاريخ تئاتر کار سترگي است که در بستر يک بنياد يا نهاد فرهنگي مي گنجد تا با فعاليـتِ جمعي هماهنگ و تخصّصي فرهنگ نامه  آن پديد آيد، اما اين کار به صورت منفرد به انجام رسيد و با هزينه خودم چاپ شد. اين که مي بينيد چاپ کتاب به ۵ مجلد تقسيم شده است، به خاطر وجود مشکل مالي و حمايت نکردن نهادهاي فرهنگي بوده است . سعي کردم تا با بودجه اي که دارم، يک جلد را چاپ کنم و با فروش آن هزينه چاپ جلد دوم را فراهم آورم. به همين دليل کتاب نخست که هم اکنون ارائه شده است، فرهنگ تئاتر مشهد از آغاز تولد در سال 1290 تا 1330 است و جلد دوم که زير چاپ است به فعاليت هاي تئاتر مشهد از سال 1330 تا 1357 مي پردازد. جلد سوم از سال 1357 تا 1370 را شامل مي شود و جلدهاي چهارم و پنجم نيز به ۲ دهه هفتاد و هشتاد اختصاص دارد.

کتاب شما قرار بود در جشنواره تئاتر رضوان رونمايي شود. چرا اين کار صورت نگرفت؟

راستش من هم مثل شما علتش را نمي دانم. مديرکل ارشاد بايد موضوع را پي گيري کنند و علت را جويا شوند و به من و شما بگويند که در يک جشنواره تئاتري آيا رونمايي کتاب مربوط به تاريخ تئاتر اين شهر مهم بوده يا برخي درد دل ها که جايش در آن مراسم نبود. مديريت برگزاري اختتاميه ضعيف بود و اين باعث شد در مهم ترين رويداد تئاتري شهر، رونمايي کتابي مربوط به تئاتر مشهد فراموش شود معتقدم اين مراسم بايد مديريت مي شد، که نشد. اين نيز بماند.